اگر جفت، خون و مواد مغذی را به جنین نرساند، تولید ادرار متوقف شده و همین اتفاق باعث کاهش حجم مایع آمنیوتیک می‌شود. وجود شرایط بالینی خاص در خانم باردار: همان‌طور که در بالا ذکر شده است، شرایط خاصی مانند فشار خون بالا و مزمن، پره‌اکلامپسی، دیابت و لوپوس باعث کاهش سطح مایع آمنیوتیک می‌شوند.
کاهش آب دور جنین (مایع آمنیوتیک)
مایع آمنیوتیک مایعی در رحم مادر باردار است كه جنین در حال رشد را در كیسه آمنیوتیک احاطه می‌کند. مایع آمنیوتیک در ابتدا فقط حاوی آب و الکترولیت‌هایی است که از مادر تراوش می‌شود ولی از هفته چهاردهم به بعد توسط جفت، پرده‌های آمنيوتيک و بند ناف مواد دیگری به آن افزوده می‌شود که شامل پروتئین، کربوهیدرات، چربی، فسفولیپید و اوره بوده که همزمان با رشد جنين کيسه‌ی آمنيوتيک را پر می‌کند.
آب دور جنین چه فایده‌ای دارد؟
مایع آمنیوتیک دارای نقش‌های فیزیولوژیک زیر است:
- مایع آمنیوتیک همانند یک بالش نرم از جنین در برابر آسیب محافظت می‌کند؛
- جلوگیری از اعمال فشار به بند ناف بین جنین و دیواره‌ی رحم، که در صورت فشار باعث کاهش انتقال اکسیژن به جنین می‌شود؛
- به حفظ دمای ثابت جنین کمک می‌کند؛
- از ایجاد عفونت جلوگیری می‌کند؛
- منجر به تسهیل حرکت جنین می‌شود؛
- در رشد و تمایز جنین نقش دارد.
در شرایط طبیعی، مقدار مایع آمنیوتیک در شروع سه‌ماهه‌ی سوم افزایش پیدا می‌کند. خانم باردار در هفته 34 تا 36 بارداریِ خود حدود یک لیتر از مایع آمنیوتیک را حمل می‌کند و بعد از این دوره و به تدریج تا زمان تولد مقدار آن کاهش پیدا می‌کند.
کاهش غیر طبیعی مایع آمنیوتیک در هر زمان از دوران بارداری را «الیگوهیدرآمنیوس» می‌گویند. حدود 4 درصد از خانم‌های باردار دچار این عارضه می‌شوند که معمولاً در سه‌ماهه‌ی سوم مشاهده می‌شود. در 12 درصد از خانم‌های بارداری که 2 هفته از زمان ختم بارداری آن‌ها گذشته نیز این عارضه مشاهده می‌شود.
علایم کاهش آب دور جنین
پزشک معالج با مشاهده‌ی نشت مایع آمنیوتیک یا محدودیت حرکت جنین به الیگوهیدرآمنیوس مشکوک می‌شود. خانم‌های باردار با داشتن سابقه‌ی قبلی محدودیت رشد جنین، فشار خون بالا در بارداری و مزمن، پره‌اکلامپسی (مسمومیت بارداری)، دیابت، لوپوس (بیماری خود ایمنی که سیستم ایمنی به بافت و اندام‌های بدن حمله می‌کند) باید بیشتر تحت نظر باشند.
علت کم شدن مایع آمنیوتیک
معمولاً علت الیگوهیدرآمنیوس نامشخص است. شایعترین علت در سه‌ماهه‌ی سوم بارداری، دیر به دنیا آمدن جنین است. به طور کلی از دیگر علل شایع می‌توان موارد زیر را نام برد:
- تخریب و پارگی کیسه‌ی آمنیوتیک: پاره شدن کیسه‌ی آمنیوتیک باعث نشت مایع به خارج از کیسه می‌شود. این اتفاق در هر دوره از بارداری می‌تواند رخ بدهد. خانم باردار با خیس شدن لباس زیر متوجه این اتفاق می‌شود. تخریب پرده‌ها خطر ابتلا به عفونت را در مادر و جنین افزایش میدهد، چرا که امکان وارد شدن باکتری‌ها به کیسه‌ی آمنیون ایجاد می‌شود.
- اختلالات ایجاد‌شده در جفت: به‌عنوان مثال جدا شدن زودرس جفت از دیواره‌ی داخلی رحم قبل از تولد نوزاد که به آن «دکولمان جفت» می‌گویند، می‌تواند باعث کاهش حجم مایع آمنیوتیک شود. اگر جفت، خون و مواد مغذی را به جنین نرساند، تولید ادرار متوقف شده و همین اتفاق باعث کاهش حجم مایع آمنیوتیک می‌شود.
- وجود شرایط بالینی خاص در خانم باردار: همان‌طور که در بالا ذکر شده است، شرایط خاصی مانند فشار خون بالا و مزمن، پره‌اکلامپسی، دیابت و لوپوس باعث کاهش سطح مایع آمنیوتیک می‌شوند.
- بارداری دوقلویی یا چندقلویی: هم‌چنین، خانم‌های باردار دوقلو یا چندقلو در معرض خطر اولیگوهیدرآمنیوس هستند.
- اختلالات جنینی: بروز اولیگوهیدرآمنیوس در سه‌ماهه‌ی اول و دوم بارداری، بیانگر نقص در جنین است. در صورت عدم تشکیل کلیه‌ها، انسداد مجاری ادراری و یا اختلالات ژنتیکی جنین به اندازه‌ی کافی ادرار را برای حفظ سطح مایع آمنیوتیک تولید نمی‌کند و سطح مایع آمنیوتیک کاهش پیدا می‌کند.
- مصرف برخی داروها: مصرف داروهایی مانند مهارکننده‌ی آنزیم تبدیل‌کننده آنژیوتانسین (ACE) و داروهای کاهنده‌ی فشار خون.
عوارض کم بودن مایع آمنیوتیک (الیگوهیدرامنیوس)
احتمال بروز عوارض جدی ناشی از الیگوهیدرامنیوس در سه ماهۀ اول و دوم بارداری معمولاً بیشتر از زمانی است که کم آبی در سه ماهۀ سوم رخ میدهد.
- نقصهای مادرزادی هنگام تولد: ناهنجاری یا عدم تکامل برخی از اندام های داخلی و خارجی نوزاد نظیر بیماری پا چنبری، مهمترین و شایعترین بیماری بدشکلی مادرزادی پا و دیسپلازی هیپ، بیماری دردناک و فلج کنندهای که باعث ضعف و تورم مفصل ران شده و ناشی از رشد غیرطبیعی مفصل ران است.
- زایمان زودرس: زایمان قبل از پایان هفته 37 بارداری
- سقط جنین: مرگ نوزاد در رحم قبل از بیست هفته بارداری
- مرده زایی: مرگ نوزاد در رحم پس از بیست هفته بارداری
- مرگ نوزاد در مدت کوتاهی پس از تولد
تشخیص کاهش مایع دور جنین
پزشک برای تشخیص الیگوهیدرآمنیوس، سونوگرافی تجویز می کند. سونوگرافیست چهار قسمت مساوی از فاصله‌ی بین جنین و دیواره‌ی رحم خانم باردار را که هر یک از آن‌ها در قطر قدامی‌ـ‌خلفی کیسه‌ی آمنیوتیک قرار می‌گیرند، اندازه‌گیری می‌کند و در نهایت اعداد حاصله را با هم جمع می‌کند، به این روش (Amniotic fluid index (AFI می‌گویند.
این عدد در شرایط طبیعی در سه‌ماهه‌ی سوم بارداری بین 5 تا 25 سانتی‌متر است. در صورتی که این عدد کمتر از پنج سانتی‌متر باشد عارضه‌ی الیگوهیدرآمنیوس ایجاد شده است.
درمان کاهش آب دور جنین
در صورت بروز اولیگوهیدرآمنیوس، باید مراقبتهای بهداشتی با دقت بیشتری در دوران بارداری صورت گیرد، تا مانع از ایجاد عوارض ناشی از آن شود.
پزشکان با توجه به سن بارداری هر مادر، اقدام به درمان می‌کنند. اگر طول دوره‌ی بارداری کامل نشده باشد، مادر تحت نظر قرار می‌گیرد و برخی تست‌های ارزیابی سلامت جنین نیز انجام می‌شود.
اما اگر طول مدت بارداری کامل شده باشد، پزشک ابتدا ضربان قلب جنین، تکامل ریه‌ها و حرکات جنین را بررسی می‌کند، تا مطمئن شود که جنین کاملاً رسیده است و سپس دستور ختم بارداری را میدهد.
اما در بسیاری از موارد الیگوهیدرآمنیوس خیلی زودتر از زایمان بروز می‌کند و نیازمند درمان است. اگر پزشک تشخیص الیگوهیدرآمنیوس دهد، توصیه می‌شود مادر باردار استراحت کرده و در مواقع شدیدتر در بیمارستان بستری شود و سپس مایعات را از راه خوراکی و تزریقی دریافت کند. استفاده از مایعات خوراکی و دریافت مایعات از طریق سرم با هدف آب‌رسانی به بدن مادر، باعث افزایش سطح مایع می‌شود.
علاوه‌بر اینکه مادر مایعات را از راه خوراکی و تزریقی دریافت می‌کند، با روش آمنیواینفیوژن “Amnioinfusion” نیز می‌توان به افزایش موقتی مایع آمنیوتیک کمک کرد. در این روش سالین (محلول سدیم‌کلراید) با استفاده از کاتتر داخل رحمی به درون کیسه‌ی آمنیوتیک تزریق می‌شود تا سطح مایع آمنیوتیک حفظ گردد. با اینکه این روش اثر کوتاه‌مدتی دارد ولی بی‌خطرترین روش درمانی به شمار می‌رود.
معمولاً از Amnioinfusion به منظور افزایش وضوح تصاویر سونوگرافی نیز استفاده می‌شود. در این مورد، سالین به کیسه‌ی آمنیوتیک از طریق یک سوزن به دیواره‌ی شکم تزریق می‌شود. هم‌چنین، ممکن است Amnioinfusion برای کاهش فشار بر روی بند ناف در هنگام زایمان طبیعی نیز مورد استفاده قرار گیرد.
در نهایت در مواردی که مشکل کمبود مایع آمنیوتیک در طی سه‌ماهه‌ی اول بارداری به‌صورت شدید رخ دهد، تصمیم پزشک ممکن است خاتمه‌ی زودهنگام بارداری باشد.
+
+
+
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.