حاملگی با پا یا بریچ ( دکتر سپیده میرج جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی)

بریچ در بارداری به معنی قرار گرفتن پا یا لگن جنین در رحم است. در حالت طبیعی نوزاد به حالتی باید باشد که سر ابتدا در کانال زایمان قرار گیرد و کودک از ناحیه سر خارج شود. در اغلب مواقع اگر نوزاد به صورت بریچ در بارداری باشد، تا هفته ۳۶ به حالت اولیه بازمی‌گردد.

وضعیت بریچ در زایمان به چه معنی است؟

در هفته های آخر بارداری، معمولا چرخش جنین به گونه ای است که در هنگام زایمان ابتدا سر جنین خارج شود که به این حالت vertex گفته می شود. اما گاهی وضعیت جنین در داخل رحم طوری است که پا یا باسن جنین در دهانه رحم قرار می گیرد که به آن وضعیت بریچ (Breech) می گویند. در حدود 3 تا 4 درصد بارداری ها در وضعیت بریچ باقی می مانند و منجر به زایمان بریچ می شوند.

علل وضعیت بریچ:

علت وضعیت بریچ همیشه مشخص نیست، اما برخی از عواملی که سبب زایمان بریچ می شوند عبارتند از:
•    سابقه زایمان بریچ؛
•    بارداری دوقلویی یا چندقلوئی؛
•    مایع آمنیوتیک بیشتر یا کمتر از میزان طبیعی؛
•    اشکال غیرطبیعی رحم یا وجود ساختارهای غیر طبیعی در رحم از قبیل فیبروم؛
•    قرار گرفتن تمام یا بخشی از جفت در دهانه رحم (پلاسنتا پرویا)؛
•    نارس بودن نوزاد.
گاهی جنین هایی که دارای نواقص هنگام تولد هستند، پیش از زایمان تغییر موقعیت نداده و در وضعیت بریچ باقی می مانند، اگرچه اکثر جنین هایی که وضعیت بریچ دارند، سالم هستند.

انواع زایمان بریچ:

بر اساس موقعیت قرارگیری پاها، سه نوع اصلی از زایمان بریچ وجود دارد:
•    بریچ کامل: وضعیت بریچ کامل هنگامی ایجاد می شود که باسن جنین در دهانه رحم مادر، کف پا در کنار باسن و زانوها در داخل قفسه سینه جنین قرار می گیرند.
•    بریچ فرانک: در وضعیت بریچ فرانک، هر دو باسن خم شده و پاهای جنین در راستای بدن و به سمت سر او قرار می گیرند. بریچ فرانک رایج ترین وضعیت بریچ است.
•    بریچ ناکامل یا فوتلینگ: در وضعیت بریچ فوتلینگ، کف پاهای جنین به سمت پایین قرار گرفته و در هنگام زایمان یک یا هر دو پا خارج می شوند.

تشخیص وضعیت بریچ در بارداری:

پزشک ممکن است با قرار دادن دست بر روی شکم خانم باردار بتواند وضعیت بریچ را تشخیص دهد. برای تایید وجود وضعیت بریچ، گاهی سونوگرافی یا معاینه لگن انجام می شود.

چرخش سفالیک خارجی چیست؟

چرخش سفالیک خارجی (EVC) روشی برای چرخش جنین و تغییر وضعیت بریچ است. چرخش سفالیک خارجی شانس زایمان طبیعی را افزایش می دهد. اگر جنین بریچ باشد و سن بارداری بیشتر از 36 هفته باشد، ممکن است برای تغییر وضعیت جنین، چرخش جنین به مادر باردار پیشنهاد شود.

در چه مواردی نمی توان از چرخش سفالیک خارجی استفاده کرد؟

•    بارداری دوقلویی یا چندقلویی؛
•    وجود نگرانی در مورد سلامتی جنین؛
•    وجود ناهنجاری اساسی در سیستم تناسلی خانم؛
•    جایگاه نامناسب جفت؛
•    پلاسنتا پرویا (جفت از دیواره رحم دور باشد).
چنانچه مادر باردار سابقه سزارین داشته باشد، می توان از  چرخش سفالیک خارجی استفاده کرد.

نحوه چرخش سفالیک خارجی:

در چرخش سفالیک خارجی، پزشک با قرار دادن دست های خود روی شکم مادر باردار، جنین را می چرخاند. در این حالت فشار محکمی روی شکم مادر اعمال می شود تا سر جنین به سمت پایین قرار بگیرد. برای انجام این چرخش به حضور دو نفر نیاز است.
گاهی برای انجام چرخش سفالیک خارجی جنین از سونوگرافی استفاده می شود. ضربان قلب جنین قبل و بعد از چرخش جنین بررسی می گردد و در صورت بروز هر گونه مشکل در مادر یا جنین، چرخش جنین متوقف می شود. همچنین در صورت بروز هر گونه اختلال در سلامتی مادر یا جنین سریعا سزارین انجام می شود.

عوارض احتمالی چرخش سفالیک خارجی:

از عوارض چرخش سفالیک خارجی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
•    پارگی زود هنگام غشاهای کیسه آب؛
•    تغییر در ضربان قلب جنین؛
•    افتادگی جفت؛
•    زایمان زودرس.

میزان موفقیت چرخش سفالیک خارجی چقدر است؟

در بیش از نیمی از موارد وضعیت بریچ، چرخش جنین با موفقیت انجام می شود. با این حال، گاهی پس از چرخش جنین، وضعیت جنین دوباره به وضعیت بریچ تغییر می کند. اگر این اتفاق بیافتد، ممکن است نیاز به انجام مجدد چرخش سفالیک خارجی باشد. معمولا چرخش جنین در زمان نزدیک به تولد انجام می گیرد زیرا با بزرگتر شدن جنین، فضای کمتری برای حرکت جنین وجود دارد و احتمال برگشت جنین به وضعیت بریچ کاهش می یابد.

چه زایمانی برای وضعیت بریچ مناسب است؟

اکثر جنین هایی که وضعیت بریچ دارند با زایمان سزارین به دنیا می آیند. البته گاهی نیز ممکن است زایمان طبیعی بریچ مورد بررسی قرار گیرد. زایمان سزارین و زایمان طبیعی هر دو خطرات خاص خود را برای وضعیت بریچ دارند. با این حال، خطر زایمان طبیعی بریچ کمتر از زایمان سزارین است.

عوارض زایمان طبیعی بریچ:

در زایمان بریچ، ابتدا بدن و در نهایت سر نوزاد خارج می شود. در صورتی که بدن نوزاد به اندازه کافی کشیده نشود، سر جنین نیز به راحتی خارج نمی گردد. در هنگام زایمان طبیعی بریچ ممکن است سر یا شانه های جنین در لگن مادر گیر کند. یکی دیگر از عوارض زایمان طبیعی بریچ، پرولاپس بند ناف (افتادگی بند ناف) است. در هنگام ایجاد پرولاپس، بند ناف پیش از خروج جنین وارد واژن می شود و چنانچه بند ناف تحت فشار قرار گیرد، اکسیژن رسانی و جریان خون به جنین کاهش می یابد.

برای انجام زایمان طبیعی بریچ، وجود چه معیار هایی ضروری است؟

•    وجود شواهد کافی برای انتخاب نوع زایمان؛
•    داشتن رضایت نامه کتبی بیمار؛
•    وزن جنین حدود 2500 تا 4000 گرم؛
•    خمیده بودن سر جنین؛
•    مجرب بودن پزشک؛
•    وضعیت بریچ از نوع فرانک یا بریچ کامل؛
•    نداشتن سابقه زایمان سزارین.

موارد منع زایمان طبیعی بریچ:

•    خارج شدن بند ناف؛
•    وجود محدودیت در رشد جنین یا ماکروزومی؛
•    وجود هر وضعیتی غیر از وضعیت بریچ کامل یا بریچ فرانک؛
•    بزرگ بودن سر جنین؛
•    کوچک بودن لگن مادر؛
•    داشتن سابقه سزارین قبلی؛
•    عدم توانایی پرسنل جهت انجام زایمان طبیعی بریچ.

انجام زایمان سزارین برای وضعیت بریچ چه محدودیت هایی دارد؟

اگرچه سزارین برنامه ریزی شده رایج ترین روش برای زایمان بریچ است، اما به دلایل مختلفی ممکن است زایمان سزارین انجام نشود. این دلایل عبارتند از:
•    زایمان سزارین یک عمل جراحی است و ممکن است عوارضی از قبیل عفونت، خونریزی یا آسیب دیدگی به اندام های داخلی را همراه داشته باشد.
•    نوع بیهوشی در زایمان سزارین گاهی می تواند مشکلاتی برای بیمار ایجاد کند.
•    زایمان سزارین همچنین می تواند مشکلات جدی مانند پارگی رحم و عوارض جفتی در حاملگی بعدی ایجاد نماید.

موارد مورد توجه در هنگام زایمان طبیعی بریچ:

در صورت تمایل به انجام زایمان طبیعی بریچ، پزشک مزایا و معایب زایمان سزارین و همچنین مزایا و معایب زایمان طبیعی را با جزئیات بررسی می نماید. در زایمان بریچ طبیعی، معمولا دستورالعمل های خاصی رعایت می شود. تجربه پزشک برای انجام زایمان طبیعی بریچ بسیار مهم است.

+

+

+

کلام آخر:

جهت آغار درمان و مشاوره پزشکی با دکتر سپیده میرج

جراح و متخصص زنان و زایمان در تماس باشید …

تماس مستقیم با یک کلیک