بارداری دوقلویی ( دکتر سپیده میرج جراح و متخصص زنان، زایمان و نازایی)

چگونه دوقلو باردار شویم ؟

امروزه بسیاری از زوجین تصمیم به باردار شدن و تمایل به فرزند دوقلو داشتن دارند. هر چند که بارداری دوقلویی دارای مزایایی نیز می باشد ( مثلا بسیاری ترجیح می دهند که سختی دوران بارداری و زایمان را یک بار تحمل کنند)، با این حال بارداری دو قلویی جزو بارداری پرخطر محسوب شده و می تواند با خطرات بیشتری برای مادر و جنین همراه باشد. بنابراین در صورت تمایل به داشتن بارداری دوقلو و آگاهی از خطرات آن، حتما با پزشک خود مشورت نمایید.
برای داشتن فرزند دوقلو و افزایش احتمال دوقلوزایی راهکارهایی وجود دارد که قصد داریم در این متن به آن ها بپردازیم؛

چگونگی ایجاد بارداری دوقلویی:

چگونه می توان دوقلو داشت؟ برای دوقلو باردار شدن چه باید کرد؟ روشهای دوقلو باردار شدن کدامند؟
اگر دو تخمک به صورت جداگانه در رحم بارور شوند یا یک تخمک بارور شده به دو جنین تقسیم شود، بارداری دوقلویی ایجاد می گردد و دوقلو شدن جنین اتفاق می افتد. در حال حاضر دوقلو باردار شدن نسبت به گذشته رایج تر است. بسیاری از محققین معتقدند که بارداری دوقلویی درنتیجه نوعی ناهنجاری سلولی در اثر کمبود کلسیم است که طی آن دیواره پروتئینی که سلول ها را در کنار هم قرار می دهد، ضعیف می گردد.
علیرغم باور عمومی، دوقلوها همیشه دقیقا شبیه هم نیستند. مشخصاتی از قبیل رنگ چشم، رنگ مو، گروه خونی، شکل گوش و حتی نظم دندان ها در دوقلو ها می تواند بیانگر همسان بودن دوقلوها باشد. با این وجود، بر اساس لانه گزینی بند ناف ممکن است اختلافات رشدی در رحم ایجاد شود. این عامل سبب به وجود آمدن ویژگی های متعددی در دوقلوها می شود.

انواع بارداری دوقلویی

بارداری دوقلویی بر اساس تعداد تخمک لقاح یافته، دارای دو نوع اصلی می باشد:
1- مونوزیگوت (دوقلوی همسان): در این نوع دوقلویی ممکن است یک تخمک با یک اسپرم بارور شود و سپس زیگوت (سلول تخم) تشکیل شده به دو قسمت تقسیم گردد.
2- دی زیگوت (دوقلوی غیرهمسان): اگر دو تخمک توسط دو اسپرم مختلف بارور شوند، بارداری به صورت دوقلویی دی زیگوت ایجاد می شود. بنابراین دوقلوهای دی زیگوت، دوقلوهای حاصل از دو جنین متفاوت هستند که فقط در یک زمان متولد می شوند.
یک نوع دیگر تقسیم بندی بارداری دوقلویی بر اساس ساک بارداری است. ساک بارداری از دو قسمت تشکیل شده است؛ کوریون و آمنیون. کوریون لایه خارجی ساک بارداری است و آمنیون لایه داخلی کیسه بارداری است که مایع آمنیوتیک را در بر می گیرد.

بارداری دو قلویی یا چند قلویی، طبق وضعیت کوریون و آمنیون (ساک بارداری) هر جنین در سونوگرافی، به سه دسته تقسیم بندی می شود:

1- دو کوریونیک/ دو کیسه آب (دی کوریونیک/دی آمنیوتیک): در این حالت هر کدام از جنین ها، کوریون، کیسه آمنیون و همچنین جفت جداگانه دارند. این دو قلوها می توانند همسان و یا ناهمسان باشند؛
2- یک کوریونیک/ دو کیسه آب (مونو کوریونیک/دی آمنیوتیک): در این بارداری دوقلوها کوریون مشترکی دارند اما کیسه آمنیون آنها جدا است. جنین ها می توانند جفت مشترک یا جداگانه داشته باشند و همسان هستند؛
3- یک کوریونیک/ یک کیسه آب (مونوکوریونیک/مونو آمنیوتیک): دو قلوها در این نوع بارداری، کوریون، کیسه آب و جفت مشترک دارند و همسان هستند.

میزان بارداری دوقلویی:

امروزه میزان بارداری دوقلویی با روش های کمک باروری مانند ای وی اف (IVF) افزایش یافته است. در روش IVF یک یا چند تخمک در شرایط آزمایشگاهی با اسپرم بارور می شوند. چنانچه طی IVF بیش از یک جنین در داخل رحم قرار داده شود و جنین ها لانه گزینی کنند، بارداری دو قلویی یا چند قلویی ایجاد می گردد. به طورکلی، به دلیل رواج روش های کمک باروری مانند ای وی اف، از سال 1980 تا سال 2011 میزان بارداری دوقلویی 76 درصد افزایش یافته است. بدون در نظرگرفتن افزایش استفاده از روش های کمک باروری مانند ای وی اف، میزان بارداری دوقلویی اصلا زیاد نیست و از هر 1000 تولد حدود 4 تولد دوقلو می باشد. در سراسر دنیا تقریبا میزان دوقلویی یکسان است. با این حال بیشترین میزان بارداری دوقلو در میان سیاه پوستان آفریقایی است و کمترین شانس بارداری دوقلویی در جنوب شرقی آسیا و آمریکای لاتین می باشد. همچنین میزان دوقلویی جنین دختر شایع تر از دوقلویی جنین پسر است.
اگر زوجی تمایل به بارداری دوقلویی داشته باشند، باید این را بدانند که بارداری دوقلویی به سود مادر نیست و همچنین احتمال مرگ و میر جنین ها، بخصوص جنین پسر در طول بارداری دوقلویی بیشتر می باشد.

چه عواملی شانس بارداری دوقلویی را افزایش می دهند؟

فاکتور شانس داشتن دوقلو چیست؟ احتمال بارداری دوقلویی به عوامل مختلفی بستگی دارد. عوامل زیر سبب افزایش شانس دوقلوزایی می شوند:
• وجود سابقه دوقلویی در خانواده مادر: 
اگر مادر یا مادر بزرگ خانمی دوقلو باشد، شانس بارداری دوقلویی در این خانم تقریبا دو برابر سایر افراد است. در حال حاضر دانشمندان در حال بررسی این موضوع اند که کدام ژن مسئول ایجاد بارداری دوقلویی است.
• وجود سابقه دوقلویی در خانواده پدر:
مطالعات اخیرا نشان می دهند که ژن دوقلویی در پدر همانند ژن دوقلویی در مادر می تواند بر روی بارداری دوقلویی موثر باشد. یک بررسی نشان داده است که شانس بارداری دوقلویی در مردانی که در خویشاوندان خود دوقلو دارند، افزایش می یابد. علت ایجاد دوقلویی در این افراد افزایش فاکتور رشد شبه انسولین مانند IGF-1 می باشد، زیرا افزایش فاکتور رشد شبه انسولین، سرعت، قدرت و تعداد اسپرم ها را افزایش می دهد. همچنین مطالعه دیگری نشان داد که احتمال بارداری دوقلویی در مردانی که اسپرم های قوی تری دارند بدون در نظرگرفتن سابقه خانوادگی دوقلویی، بیشتر است.
• افزایش سن مادر:
با افزایش سن مادر، احتمال بارداری دوقلویی نیز افزایش می یابد. قبل از یائسگی به دلیل افزایش میزان آزاد سازی هورمون  FSH، ممکن است در هر سیکل قاعدگی بیش از یک فولیکول از تخمدان ها آزاد شود. تحقیقات نشان داده اند که میزان بارداری دوقلویی درخانم هایی که سن آن ها بیش از 35 سال است، افزایش می یابد.
• استفاده از روش های کمک باروری:
استفاده از روش های کمک باروری از قبیل ای وی اف (IVF)، شانس بارداری دوقلویی را افزایش می دهد، اگرچه بیشتر افراد به دلیل مشکلات ناباروری از روش ای وی اف برای بارداری خود استفاده می کنند، اما با هدف داشتن بارداری دوقلویی نیز می توان از روش های کمک باروری بهره گرفت. افرادی که از روش ای وی اف برای بارداری دوقلویی استفاده می کنند، باید پیش از انجام ای وی اف از خطرات آن آگاه شوند.
• نژاد آفریقایی:
میزان بارداری دوقلویی در زنان سیاه پوست بیش از زنان سفید پوست است. لازم به ذکر است که میزان بارداری دوقلویی در زنان اسپانیایی و آسیایی کمتر از سایر زنان است.
• قد بلند بودن:
احتمال بارداری دوقلویی در زنانی که قد بلندی دارند، افزایش می یابد.
• وزن بسیار کم یا وزن بسیار زیاد مادر:
زنانی که BMI آنها بیش از30 است، معمولا دیرتر باردار می شوند و در صورت بارداری، شانس بارداری دوقلویی در آن ها افزایش می یابد. تحقیقات نشان داده اند که در زنانی که وزن آن ها کمتر از 52 کیلوگرم است به دلیل کاهش استروژن، لانه گزینی دیرتر انجام شده و تخمک در مدت زمان بیشتری تکثیر و تقسیم می شود، بنابراین میزان بارداری دوقلویی دراین افراد افزایش می یابد.
• شیردهی:
شیردهی نیز میزان بارداری دوقلویی را افزایش می دهد. مطالعات نشان داده است که میزان بارداری دوقلویی در زنانی که مدت زمان بیشتری شیردهی دارند، افزایش می یابد؛ اگرچه علت بارداری دوقلویی در این افراد هنوز مشخص نیست.
• سابقه دوقلوزایی:
شانس بارداری دوقلویی بعدی در خانم هایی که سابقه دوقلویی دارند، افزایش می یابد. خانم هایی که تجربه بارداری دوقلویی همسان دارند، شانس بارداری دوقلویی درآن ها چهار برابر بیشتر از سایر افراد است.
 •بارداری در فصل تابستان:
میزان بارداری دوقلویی همسان در تابستان افزایش می یابد، بنابراین اقدام به بارداری در طول فصل تابستان می تواند شانس بارداری دوقلویی را افزایش دهد.
 •مصرف مقادیر زیاد شیر گاو: 
تغذیه مادر با مقادیر فراوان شیر گاو باعث افزایش سطح هورمون IGF در خون می شود که احتمالا این امر، شانس بارداری دوقلویی را افزایش می دهد. اگر مادرگیاه خوار باشد به دلیل عدم مصرف پروتئین، میزان هورمون IGF در او کاهش می یابد، بنابراین میزان بارداری دوقلویی در افراد گیاه خوار کمتر از افراد دیگر خواهد بود.
• داشتن سبک زندگی سالم:
عواملی مانند حفظ وزن طبیعی بدن، ترک سیگار و ورزش منظم احتمال بارداری دوقلویی را افزایش می دهند. همچنین مصرف مولتی ویتامین و اسید فولیک قبل از بارداری نیز شانس بارداری دوقلویی را بالا می برد. فولات برای جلوگیری از نقایص لوله عصبی، هم در بارداری های دوقلویی و هم در بارداری تک قلویی استفاده می شود.
• انجام یوگا و مراقبه:
اگرچه نمی توان با اطمینان گفت که یوگا سبب تعادل سطح هورمون ها و بهبود قدرت باروری زنان و مردان می شود، اما این امر کامل اثبات شده است که انجام یوگا و مراقبه می تواند سبب آرامش زوجین شود، که این امر در بهبود قدرت باروری تاثیر دارد.
• خوردن صدف:
صدف سرشار از روی است و به تولید اسپرم کمک می کند. هر چه اسپرم سالم تر باشد و تحرک بیشتری داشته باشد، احتمال اینکه بتوانند یک یا دو تخمک را بارور کند افزایش می یابد. بنابراین رژیم غذایی حاوی زینک از قبیل سبزیجاتی که برگ سبز دارند، غلات، نان و جوانه گندم احتمال بارداری دوقلویی را افزایش می دهند. همچنین اگر تغذیه مادر حاوی سیزیجات باشد به دلیل داشتن فیتواستروژن، باعث آزاد سازی استروژن و افزایش احتمال بارداری دوقلویی می شود.
• مصرف سیب زمینی شیرین:
اگر سوال شما این است که چه بخوریم تا دوقلو باردار شویم؟ پاسخ می تواند سیب زمین شیرین باشد. میزان بارداری دوقلو در مادرانی که سیب زمینی شیرین استفاده می کنند، بیشتراست. به نظر می رسد در صورتی که تغذیه مادر حاوی سیب زمینی شیرین باشد، ماده شیمیایی در بدن خانم تولید می گردد که باعث تحریک تخمدان ها می گردد، در نتیجه احتمال آزاد شدن بیش از یک تخمک در ماه و ایجاد باداری دوقلویی، افزایش می یابد.
• مصرف قرص ضد بارداری:
در پاسخ به سوال ” داروهای دوقلوزایی چیست؟ ” می توان گفت اگرچه مصرف قرص ضدبارداری، تا 99 درصد از بارداری جلوگیری می کند، اما یک درصد احتمال بارداری در هنگام استفاده از قرص ضد بارداری وجود دارد. همچنین قرص ضد بارداری میزان بارداری دوقلویی را افزایش می دهد؛ به خصوص اگر مصرف قرص ضد بارداری به صورت منظم انجام نگیرد، احتمال بارداری دوقلویی بیشتر هم می شود.

عوارض بارداری دوقلویی:

همانطورکه گفته شد بارداری دوقلویی دارای عوارضی برای مادر و نوزاد می باشد. از مهمترین عوارض بارداری دوقلویی می توان به موارد زیر اشاره کرد:
•   زایمان زودرس؛
•    تولد نوزاد با وزن کم؛
•   مرده زایی؛
•    ابتلای نوزاد به اوتیسم؛
•    مسمومیت بارداری؛
•   دیابت بارداری.

+

+

+

کلام آخر:

جهت آغار درمان و مشاوره پزشکی با دکتر سپیده میرج

جراح و متخصص زنان و زایمان در تماس باشید …

تماس مستقیم با یک کلیک