آندومتریوز یا نابه‌جایی آستر رحم (به انگلیسی: Endometriosis ) به حالتی گفته می‌شود که یاخته‌های مشابه با یاخته‌های آستر رحم در بیرون از رحم رشد کنند. نام‌های دیگر این وضعیت آندومتروز و اندومتروز است. این حالت زمانی رخ می‌دهد که غدد آستری (آندومتریال) و بسترهٔ رحم در بیرون از آستر رحم (آندومتر) و ماهیچه زهدان رشد کنند.
آندومتریوز چیست؟
اندومتریوز یک بیماری شایع در زنان است که حدود ۱۰ درصد از زنان در سنین باروری را درگیر می‌کند. این بیماری یک اختلال است که در آن بافتی که پوشش داخلی رحم (اندومتر) را تشکیل می‌دهد، خارج از حفره رحم رشد می‌کند. تغییرات هورمونی ایجاد شده طی چرخه قاعدگی بر این بافت نا‌به‌جا اندومتر تأثیر گذاشته و باعث ایجاد التهاب و دردناک شدن این ناحیه می‌شود. خوشبختانه، درمان موثری برای درمان آن در دسترس است که می توان با مراجعه به کلینیک تخصصی اندومتریوز به درمان آن پرداخت.
علائم اندومتریوز
اندومتریوز با علائم متفاوتی خود را نشان می‌دهد. برخی از زنان علائم خفیفی را تجربه می‌کنند، برخی دیگر ممکن است علائم متوسط تا شدیدی را داشته باشند و ممکن است بعضی دیگر هیچ علامتی نداشته باشند. شدت درد نشان دهنده درجه یا مرحله بیماری نیست. ممکن است فرد یک نوع خفیف از این بیماری را داشته باشد اما درد شدیدی را تجربه کند. درد لگن جز شایع‌ترین علائم اندومتریوز است. علائم زیر نیز ممکن است در فرد مبتلا به اندومتریوز وجود داشته باشند:
• قاعدگی دردناک؛
• درد در پایین شکم قبل و در طول سیکل قاعدگی؛
• گرفتگی عضلات یک یا دو هفته قبل از دوران قاعدگی؛
• خونریزی شدید قاعدگی یا خونریزی بین سیکل‌ها؛
• ناباروری؛
• درد بعد از مقاربت جنسی؛
• کمردرد که ممکن است در هر زمان از چرخه چرخه قاعدگی رخ دهد.
عوامل خطر اندومتریوز
عوامل خطر زیر می‌تواند به فرد و پزشک در تشخیص مستعد بودن فرد به بیماری آندومتریوز کمک کند. عوامل خطر اندومتریوز شامل موارد زیر هستند:
– سن
زنان در هر سنی در معرض خطر اندومتریوز هستند. بیماری آندومتریوز معمولاً زنان ۲۵ تا ۴۰ ساله را تحت تأثیر قرار می‌دهد، اما علائم آن می‌تواند در سن بلوغ هم شروع شود.
– سابقه خانوادگی
در صورت ابتلا یکی از اعضای خانواده به اندومتریوز، خطر ابتلا به بیماری آندومتریوز در فرد بیشتر است.
– سابقه بارداری
زنانی که بچه دار نشده‌اند بیشتر در معرض ابتلا به این اختلال هستند. با این حال، آندومتریوز در زنانی که صاحب بچه شده‌اند نیز دیده می‌شود.
– مشکلات قاعدگی
سیکل‌های قاعدگی کوتاه، سنگین و طولانی یا قاعدگی که از سنین پایین شروع می‌شود، عوامل خطری است که ممکن است فرد را در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به آندومتریوز قرار دهد.
مراحل اندومتریوز
اندومتریوز دارای چهار مرحله یا نوع است. عوامل مختلفی در تعیین مرحله اختلال اندومتریوز دخیل هستند. از جمله این عوامل می‌توان به محل، تعداد، اندازه و عمق کاشت بافت اندومتر اشاره کرد. مراحل اندومتریوز شامل موارد زیر است:
۱- حداقل
در اندومتریوز حداقلی، کاشت بافت اندومتر به صورت سطحی روی تخمدان وجود دارد. همچنین ممکن است التهاب در حفره لگن یا اطراف آن نیز وجود داشته باشد.
۲- خفیف
اندومتریوز خفیف شامل ضایعات کوچک و کاشت بافت اندومتر به صورت سطحی روی تخمدان و پوشش لگن است.
۳- متوسط
اندومتریوز متوسط شامل کاشت عمیق بافت اندومتر روی تخمدان و لگن است. در این مرحله ممکن است ضایعات بیشتری وجود داشته باشد.
۴- شدید
شدیدترین مرحله آندومتریوز شامل کاشت عمیق بافت اندومتر بر روی لگن و تخمدان‌ها است. معمولا در این مرحله ضایعاتی در لوله‌های فالوپ و روده هم دیده می‌شود.
عوارض اندومتریوز
مواجه شدن با مشکلات باروری یکی از عوارض جدی اندومتریوز است. زنانی که فرم خفیف‌تری از اندومتریوز را دارند معمولا می‌توانند بارداری موفقی را تجربه کنند. اما طبق تحقیقات انجام شده، حدود ۳۰ تا ۴۰ درصد از زنان مبتلا به اندومتریوز متوسط تا شدید، در روند بارداری با مشکل رو به رو می شوند.
درمان‌های دارویی معمولا باعث بهبود وضعیت باروری نمی‌شوند. برخی از زنان پس از برداشتن بافت اندومتر با جراحی، قادر به بارداری هستند. اگر بعد از جراحی اندومتریوز فرد همچنان موفق به بارداری نشود، درمان‌های کمک باروری مثل لقاح آزمایشگاهی پیشنهاد می‌شوند.
حتی اگر باروری برای فردی اهمیت نداشته باشد، مدیریت درد مزمن می‌تواند مشکل‌ساز باشد. افسردگی، اضطراب و سایر مسائل روانی در مواقع مواجهه با این بیماری غیر معمول نیستند.
تشخیص اندومتریوز
علائم بالینی و سونوگرافیک آندومتریوز می‌تواند شبیه علائم سایر بیماری‌های تخمدان مانند کیست تخمدان و بیماری التهابی لگن نیز باشد که تشخیص آن را دشوار می‌کند. خوشبختانه دستگاه‌های سونوگرافی به‌روز،
معاینه لگن و بررسی علائم و سابقه شخصی یا خانوادگی اندومتریوز، می‌تواند تا حدودی در رسیدن به تشخیص این بیماری کمک کننده باشند.
– سونوگرافی
سونوگرافی واژینال یا شکمی یکی از روش‌های کمک‌کننده در تشخیص اندومتریوز است. البته تجربه پزشک و دستگاه سونوگرافی مورد استفاده در تشخیص صحیح اهمیت به‌سزایی دارند.
– لاپاراسکوپی
تنها روش قطعی برای تشخیص اندومتریوز مشاهده مستقیم آن است. این عمل توسط یک عمل جراحی کوچک که به نام لاپاراسکوپی معروف است انجام می‌شود. لاپاراسکوپی این امکان را فراهم می‌کند تا پس از تشخیص اندومتریوز، بافت را حین عمل برداشت.
درمان اندومتریوز
اندومتریوز درمان قطعی ندارد، اما علائم آن قابل کنترل است. درمان‌های دارویی و جراحی برای کمک به کاهش علائم و مدیریت عوارض احتمالی در دسترس است. البته بهتر است قبل از اقدام به جراحی به علت آسیب احتمالی که ممکن است به تخمدان وارد شود، تخمک‌های فرد یا جنین‌های او فریز شوند. پزشکان معمولا در ابتدا درمان‌های محافظه کارانه را امتحان می‌کنند. اما در صورت عدم بهبود وضعیت بیمار، جراحی قدم بعدی درمان آندومتریوز است.
ممکن است تشخیص و درمان آندومتریوز در مراحل اولیه بیماری خسته کننده باشد و فرد نگران مشکلات باروری، درد و ترس از این که هیچ تسکینی برای این بیماری وجود ندارد، باشد. بنابراین رسیدگی به این بیماران از نظر روانی نیز اهمیتی به سزایی دارد. گزینه‌های درمانی در این موارد شامل آیتم هایی است که در ادامه به آن ها اشاره کرده ایم:
– داروهای ضد درد
داروهای ضد درد بدون نسخه مانند ایبوپروفن می‌تواند در کاهش علائم آندومتریوز کمک کننده باشد، اما این داروها در همه موارد موثر نیستند.
– هورمون درمانی
مصرف داروهای هورمونی گاهی اوقات می‌تواند درد را تسکین داده و مانع پیشرفت آندومتریوز شود. هورمون درمانی به بدن کمک می‌کند تا تغییرات ماهانه هورمونی را که باعث رشد بافت در هنگام اندومتریوز می‌شود کنترل کند.
– داروهای ضد بارداری هورمونی
پیشگیری از بارداری هورمونی با جلوگیری از رشد ماهیانه و تجمع بافت اندومتر، علائم آندومتریوز را کاهش می‌دهد. قرص های ضد بارداری همچنین می‌توانند درد را در اندومتریوز کاهش داده و حتی از بین ببرند.
– آگونیست ها و آنتاگونیست های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH)
آگونیست‌ها و آنتاگونیست‌های هورمون آزاد کننده گنادوتروپین (GnRH) برای جلوگیری از تولید استروژن که باعث تحریک تخمدان می‌شود، در درمان علائم آندومتریوز کمک کننده هستند. مسدود کردن تولید استروژن از قاعدگی جلوگیری کرده و یائسگی مصنوعی ایجاد می‌کند. درمان با GnRH عوارضی مانند خشکی واژن و گرگرفتگی را به همراه دارد.
– جراحی
جراحی به زنانی توصیه می‌شود که می‌خواهند باردار شوند یا درد شدیدی را تجربه می‌کنند و درمان هورمونی برای آن‌ها موثر نیست. هدف از جراحی برداشتن یا از بین بردن بافت اندومتر بدون آسیب رساندن به اندام‌های تولید مثل است. لاپاراسکوپی، یک جراحی با حداقل تهاجم است که برای درمان و تشخیص اندومتریوز استفاده می‌شود.
– هیسترکتومی
به ندرت و در شرایطی که وضعیت فرد با سایر درمان‌ها بهبود نیابد، ممکن است هیسترکتومی کامل به عنوان آخرین راه حل و درمان آندومتریوز توصیه شود. در طی هیسترکتومی کامل رحم، دهانه رحم و تخمدان‌ها برداشته می‌شود.
+
+
+
برای نوشتن دیدگاه باید وارد بشوید.